«Αν κάθε φορά που κλαίει τον παίρνεις αγκαλιά σε λίγο θα σε έχει του χεριού του», «Θα πρέπει να αγνοήσεις ή να τιμωρήσεις τα ξεσπάσματα θυμού του, διαφορετικά θα μάθει να σε ελέγχει και κάθε φορά που θα θέλει κάτι θα συμπεριφέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο για να σε καταφέρει». Πολλές από τις συμβουλές διαπαιδαγώγησης που δίνονται στους γονείς εστιάζουν στην ιδέα ότι τα παιδιά, αμέσως μόλις γεννηθούν, χειρίζονται τους γονείς τους. Η συμβουλή ενθαρρύνει τους γονείς να κρατούν τον έλεγχο και ποτέ να μην αφήνουν τα παιδιά τους να «κάνουν τα δικά τους». Είναι μια προσέγγιση πολεμικής που όχι μόνο πιστεύει ότι τα παιδιά είναι ο εχθρός, αλλά επίσης τα θεωρεί ικανά να μηχανορραφούν και να συνωμοτούν από την ημέρα που γεννιούνται. Η παράνοια του χειρισμού είναι κληρονομιά της εποχής όπου η σωστή διαπαιδαγώγηση ήθελε του ενήλικες να έχουν πάντα τον έλεγχο και τα παιδιά να σέβονται τους μεγαλύτερους, χωρίς όμως τα ίδια να αξίζουν τον αντίστοιχο σεβασμό.
Ο ορισμός του «χειρίζομαι» στο λεξικό είναι ο ακόλουθος:
«ελέγχω ή επηρεάζω (άτομο ή κατάσταση) έξυπνα ή ασυνείδητα.»
Η ιδέα ότι τα παιδιά χειρίζονται τους γονείς τους, κλαίγοντας τη νύχτα ή κάνοντας ξεσπάσματα θυμού κατά τη διάρκεια της μέρας, υποδηλώνει όχι μόνο ότι είναι ικανά για τέτοιου είδους μηχανορραφίες αλλά ότι διακατέχονται σε κάποιο βαθμό από μακιαβελισμό. Στην πραγματικότητα τίποτα από τα δύο δεν είναι αλήθεια.
Προκειμένου να είναι ικανά να χειριστούν τους γονείς τους, τα παιδιά θα πρέπει να έχουν τις παρακάτω δεξιότητες:
- Υποθετική σκέψη
- Κριτική και λογική σκέψη
- Ενσυναίσθηση
- Έλεγχο της παρόρμησης
Οι παραπάνω γνωστικές δεξιότητες εδράζουν στον προμετωπιαίο φλοιό. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι υπεύθυνη για δεξιότητες υψηλής λειτουργικότητας και είναι αυτή που μας διαχωρίζει από τα υπόλοιπα θηλαστικά. Πρόκειται επίσης για την περιοχή που αναπτύσσεται τελευταία στον εγκέφαλο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η τέλεια ανάπτυξη του προμετωπιαίου φλοιού συμβαίνει στην ηλικία των 20 -ακόμη και των 25- ετών.
Γνωρίζοντας όλα τα παραπάνω, είναι ξεκάθαρο ότι τα βρέφη ή τα νήπια είναι ανίκανα να έχουν τόσο σύνθετες διαδικασίες σκέψης που απαιτούνται προκειμένου να χειριστούμε τη συμπεριφορά κάποιου. Με μία έννοια, όσοι φοβούνται ότι θα δημιουργήσουν μικρά απαιτητικά, χειριστικά τερατάκια, στα αλήθεια πιστώνουν υπερβολικά πολλές δεξιότητες στα παιδιά τους, περισσότερες από όσες θα τους άξιζαν.
Είναι απίθανο ένα βρέφος, που βρίσκεται μόνο μέσα στην κούνια του το βράδυ, να επιλέξει να κλαίει επειδή αποφάσισε ότι θα ήταν καλύτερα στην αγκαλιά των γονιών του, παρότι είναι μια χαρά εκεί που βρίσκεται. Αυτή η μηχανορραφία απαιτεί από το βρέφος να σχεδιάσει και να σκεφτεί αρκετές πιθανές αποκρίσεις του γονιού του. Απαιτεί επίσης από το βρέφος να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Αν συνέβαιναν όλα αυτά θα μιλούσαμε για τη γέννηση ενός βρέφους υπεράνθρωπης ευφυΐας.
Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι το βρέφος κλαίει γιατί δεν μπορεί να ελέγξει την κυρίαρχη απόκρισή του απέναντι στο φόβο και την απομόνωση, που είναι το κλάμα. Δεν μπορεί να έχει υποθετική και κριτική σκέψη. Δεν μπορεί να καταλάβει ότι στ’ αλήθεια δεν κινδυνεύει, παρότι στο σώμα του εμφανίζεται η απόκριση «φυγής ή μάχης». Κλαίει γιατί ο πρωτόγονος εγκέφαλος του μόνο αυτό του επιτρέπει να κάνει.
Ομοίως, δεν υπάρχει πιθανότητα ένα νήπιο, που κατακλύζεται από έντονα συναισθήματα όπως θλίψη, θυμός και φόβος, να επιλέξει να κάνει σκηνή πέφτοντας στο πάτωμα του σούπερ μάρκετ με σκοπό να ντροπιάσει τους γονείς του για να του πάρουν μια σοκολάτα. Τέτοιου είδους χειριστική συμπεριφορά θα απαιτούσε πιο εξελιγμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου από αυτή που διαθέτει. Εκείνη τη στιγμή, το μόνο που αντιλαμβάνεται είναι ότι το κορμάκι του είναι γεμάτο με αδρεναλίνη και νιώθει φόβο, θυμό, λύπη και απώλεια του ελέγχου. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο τρομακτικό είναι να μην μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου και έπειτα να σε αγνοούν ή να σε τιμωρούν οι γονείς σου; Γιατί να επιλέξει ένα νήπιο να συμπεριφερθεί έτσι; Ο εγκέφαλός του είναι πολύ ανώριμος ώστε να μπορέσει να μηχανορραφήσει και να σχεδιάσει τα αποτελέσματα των πράξεών του, και ακόμη κι αν ήταν ικανό για κάτι τέτοιο, η αντίδραση «φυγής ή μάχης» που βιώνει στο σώμα του δεν του επιτρέπει να σκεφτεί τόσο καθαρά. Κάνει ξεσπάσματα γιατί απλά είναι ανίκανο να ελέγξει το συναίσθημά του και τίποτα παραπάνω.
Η πεποίθηση ότι τα βρέφη και τα νήπια μπορούν να μας χειριστούν και τελικά όντως το κάνουν μας προδιαθέτει να διαπαιδαγωγούμε σα να είμαστε σε δύο στρατόπεδα. Εμείς εναντίον αυτών. Μας προδιαθέτει να τιμωρήσουμε ή να αγνοήσουμε αντί να συνδεθούμε και να κατανοήσουμε. Και τελικά αυτή η στάση «εμείς και αυτά» και η αγνόηση από μέρους μας των πραγματικών αναγκών των παιδιών μας, είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός χειριστικού ανθρώπου στο μέλλον. Αν μεγαλώσουμε τα παιδιά μας γνωρίζοντας ότι οι ανάγκες τους θα ικανοποιούνται, δε θα έχουν στο μέλλον κανένα λόγο για να μας χειριστούν. Όταν ένα βρέφος κλαίει, έχει ανάγκη την αγκαλιά μας, όταν ένα νήπιο κάνει έκρηξη θυμού, έχει ανάγκη να το ηρεμήσουμε. Όταν ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των παιδιών μας χτίζουμε εμπιστοσύνη και η εμπιστοσύνη δεν έχει καμία σχέση με την χειραγώγηση.
Πηγή: https://sarahockwell-smith.com/2016/06/02/the-manipulation-myth/