Προβολικά σχέδια

Μπερδέκλη Ελευθερία, Ψυχολόγος

Το ιχνογράφημα του παιδιού εκφράζει το σύνολο των συγκινησιακών του αντιδράσεων. Μέσω του σχεδίου μας επιτρέπεται η πρόσβαση στη προσωπικότητα του παιδιού – δημιουργού, καθώς και σε καθετί έχει ιδιαίτερη εκφραστική αξία και υποδηλώνει τη συναισθηματική του κατάσταση.

Τα προβολικά σχέδια, Δέντρο –Σπίτι- Άνθρωπος, Σχέδιο Μητέρας – Παιδιού, Κινητική Οικογένεια, αποτελούν ψυχοδιαγνωστικές δοκιμασίες που χορηγούνται κυρίως σε παιδιά και εφήβους, με σκοπό να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στην κύρια ψυχοδιαγνωστική διαδικασία. Προσφέρουν μια σφαιρική εκτίμηση της εικόνας του παιδιού και εφήβου, σχετικά με τον εσωτερικό τους κόσμο, τα συναισθήματά τους, τις σκέψεις, τις δυνατότητες και δυσκολίες τους.

Το σχέδιο «διηγείται» κάτι, κάθε φορά μεταφέρει ένα μήνυμα, άλλοτε φανερό και άμεσο, άλλοτε έμμεσο και συγκαλυμμένο. Η αξιολόγησή του αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης για την ψυχαναλυτική προσέγγιση. Οι ασυνείδητες πλευρές ενός ατόμου μπορούν πιο εύκολα να εκφραστούν μέσω δοκιμασιών που παρακάμπτουν τις αντιστάσεις του ατόμου, που είναι πιο ελεύθερες, πιο δημιουργικές και που αγγίζουν απαλά και συμβολικά αυτό που το συνειδητό δυσκολεύεται να φέρει στην επιφάνεια.

Το επιστημονικό ενδιαφέρον για την ανάλυση και ερμηνεία των παιδικών σχεδίων ξεκίνησε αρχές του 20ου αιώνα, από την Goudenough, το 1926, η οποία και χρησιμοποίησε την τεχνική «Ζωγράφισε έναν άνθρωπο» για να αξιολογήσει το νοητικό επίπεδο του παιδιού. Αργότερα, το 1948, ο Buck εισάγαγε και άλλα στοιχεία στα σχέδια των παιδιών, όπως το σπίτι και δέντρο, τα οποία και θεωρεί πολύ σημαντικά για το άτομο. Ενώ, η πρώτη συστηματική μελέτη γύρω από το σχέδιο της οικογένειας έγινε από τον Hulse τo 1951.

Έκτοτε, το παιδικό σχέδιο χρησιμοποιείται ως προβολική τεχνική, μέσω της οποίας αντλούνται πληροφορίες για την ολιστική αξιολόγηση της προσωπικότητας του ατόμου.Τα προβολικά σχέδια ενδείκνυνται για παιδία και εφήβους, όπου η έκφραση μέσω προφορικού λόγου μπορεί να είναι δύσκολη. Βέβαια, μπορεί να αποδειχτούν πολύ βοηθητικά και στους ενήλικες. Η χορήγησή τους γίνεται από ψυχολόγους με εξειδικευμένη εκπαίδευση στην προβολική διαδικασία.